Geplaatst op 15 juli 2025
Janssen de Jong Bouw wil bij de meest duurzame bouwers van Nederland horen en zet daarin grote stappen. En soms ook bijzonder verrassende. Zo werden bij het project ‘Aan de Stadsmuur’ in Venlo alle tegelresten zeer zorgvuldig gescheiden ingezameld. Op die manier kwamen zij niet met ander restafval terecht in de verbrandingsoven, maar in de enorme ovens van de steenfabriek van Wienerberger in Haaften. Als onderdeel van nieuwe bakstenen. Deze bestaan voor 20% uit fijngemalen keramische tegels, waardoor er voor dit deel van de gevelstenen geen nieuwe grondstof uit de natuur gewonnen hoeft te worden. De stenen zijn daarnaast ook bouwstenen voor het duurzaamheidsbewustzijn binnen de organisatie.
Maar dit verhaal begint eigenlijk in een kringloopwinkel in Zwolle. Daar is Gerard Bosman, directeur van de grootste baksteenleverancier van Nederland, Aberson, verrast over de grote hoeveelheid keramiek die aangeboden wordt. Bosman: “Slechts een klein deel daarvan wordt verkocht; de rest wordt na een week of acht afgevoerd. Wij denken altijd in keramische gevels. Dus ik zag direct mogelijkheden om van dit afval een grondstof te maken. De klei voor bakstenen moet bij de productie van stenen altijd verschraald worden door er 20% zand aan toe te voegen. Ik wilde dat vervangen door gemalen keramiek. Dat is ons gelukt. De kringloopwinkels leveren de keramiek perfect gescheiden aan. En wij als Aberson verzamelen en vermalen de keramiek en laten daar hier bij Wienerberger in Haaften onze kringloopsteen van bakken.”
Ik zag direct mogelijkheden om van dit afval een grondstof te maken.
Jos van Oers, inkoopmanager bij Janssen de Jong Bouw: “Ik las dat verhaal en dacht direct aan ons tegelafval bij woningbouwprojecten. Vijf tot zeven procent van het tegelmateriaal komt nooit op een wand of vloer terecht en wordt afgevoerd. Omdat in die fase van de bouw de steen-/puincontainer vaak al niet meer op de bouwplaats staat, wordt dat afgevoerd als restafval. Dat is duur en uit duurzaamheidsoogpunt heel onwenselijk.
Bij ons sociale woningbouwproject ‘Aan de Stadsmuur’ in Venlo hebben we daarom samen met Resisto Tegelprojecten een plan gemaakt. We hebben bigbags geplaatst, exclusief voor dit tegelafval. Zonder cement of lijmresten, want dat gaat fout in de oven. Het is prachtig om te zien hoe bij iedereen het duurzaamheidsbewustzijn groeit, want dit is heel goed verlopen. De tegelresten waren perfect gescheiden én schoon. Daarmee was dit project een prachtige pilot die ons in ieder geval motiveert om deze werkwijze bij veel meer projecten toe te passen. Maar hoe mooi zou het zijn als de hele branche geïnspireerd raakt om op deze manier keramisch materiaal te ‘oogsten’?”
Hoe mooi zou het zijn als de hele branche geïnspireerd raakt om op deze manier keramisch materiaal te ‘oogsten’?
Gerard Hobo, accountmanager van Aberson: “Juist voor dat bewustzijn is deze steen écht belangrijk. Op de schaal waarop het nu gebeurt en met de vele transportbewegingen is het échte ecologische voordeel nog niet hard te maken. En er is ook geen economisch voordeel, want deze stenen zijn ongeveer 10% duurder dan de reguliere steen. Maar we moeten met elkaar de hoeveelheid keramisch sloopafval in Nederland hergebruiken, want dat kan gewoon. Dat lukt op deze manier.
Als basisgrondstof gebruiken we duurzaam gewonnen rivierklei. Dit is een hernieuwbare grondstof die oneindig en lokaal beschikbaar is. Daar gaat nu 20% tegelrestmateriaal bij. Deze kringloopsteen heeft alle functionele en esthetische eigenschappen van een reguliere steen en biedt een zeer laagdrempelige oplossing voor bouwende partijen die circulariteit hoog op de agenda hebben staan.”
We moeten met elkaar de hoeveelheid keramisch sloopafval in Nederland hergebruiken, want dat kan gewoon.
We lopen iets later door de enorme steenfabriek van Wienerberger aan de Waal. Hier laat Aberson haar innovatieve kringloopstenen bakken. In het proces zien we dat het hergebruik van keramisch materiaal zeker niet nieuw is voor de branche. Stenen die in dat proces de eindstreep niet halen, werden altijd al vermalen en verwerkt in de volgende stenen. Alleen de herkomst van dit keramisch materiaal is wezenlijk anders. Jos van Oers: “We willen als Janssen de Jong Bouw één van de meest impactvolle circulaire bouwers zijn. Dan moet je nadenken over je primaire proces, maar ook over bijvoorbeeld verpakkingen en reststromen. Dit is daar een zeer goed voorbeeld van. Het is mooi om te zien hoe Wienerberger, Aberson en Janssen de Jong Bouw op één lijn zitten bij het realiseren van een duurzame en circulaire bouweconomie.”
Hier bij Wienerberger in Haaften komen dagelijks 200.000 stenen uit de enorme oven. Nog slechts een zeer beperkt deel daarvan bestaat voor 20% uit keramisch ‘afval’. Maar de heren zijn ervan overtuigd dat dit percentage groeit. De drie ketenpartners zetten daar ook stevig op in en roepen ook andere bouwers op vergelijkbare stappen te zetten.
En dan loopt op de achtergrond natuurlijk ook nog de terechte discussie of in het kader van duurzaamheid met steen of met hout gebouwd moet worden. Hout klinkt logisch. Er is immers aanzienlijk minder energie nodig bij de productie en het vervoer. Maar als we ook de levensduur, brandveiligheid en met name het onderhoud meenemen in de duurzaamheidsdiscussie, dan ontstaat een veel genuanceerder beeld, waarbij ineens volop ruimte lijkt te zijn voor de kringloopstenen. Ook architecten reageren enthousiast op de nieuwe gevelstenen met tactiliteit, waarmee esthetisch fraai en onderscheidend gebouwd kan worden. Partijen als Aberson en Wienerberger proberen ondertussen ook op andere manieren de duurzaamheid van gevelstenen verder te verhogen. Met name door de diepte van de steen tot wel 35% te verkleinen, wat in grondstoffen, productie en logistiek veel ecologische voordelen heeft.
(tekst en fotografie: Joost van Sluijters, Top of Mind)
